DERDE ZONDAG van de VASTEN - 11 maart  2012

Deze week horen we twee vertrouwde teksten. In de eerste lezing lezen we het verbond dat God sluit met zijn volk via de tien woorden, bij ons beter gekend als de tien geboden- daarna horen we in het evangelie hoe een woedende Jezus de kooplieden de tempel uitdrijft. Hierna ga ik het kort hebben over deze tien woorden, maar vooral over de boodschap die het evangelie ons in deze tijd brengt.
De tien woorden moeten we lezen als richtingaanwijzers, als basisprincipes- gegeven aan een volk dat wil ontsnappen uit de slavernij. Vandaag hebben deze woorden misschien minder weerklank, temeer daar de helft negatief geformuleerd zijn als een soort minimumgrens. Persoonlijk spreekt de poging van Anselm Grün, een Duits benedictijnenpater, om deze teksten in een eigentijds versie te hertalen in de tien beloften me sterk aan.  Enkele voorbeelden: God is in ons, ik ben omringd door God en we willen het heilige in de ander beschermen. Ik heb respect voor de ander, elk met onze eigen beperkingen. Een menswaardig leven voor iedereen is onze betrachting waarbij uitbuiting in welke vorm ook verwerpelijk is. Onze houding en engagement moeten puur zijn: een ja is een ja, een neen een neen. Op deze wijze zijn de tien beloftes een visioen van een rechtvaardige humane samenleving. Vandaag  blijven ze een oproep om geen slaaf te worden van nieuwe goden. Waar geld regeert is er meestal sprake van  grote verleiders zoals uitbuiting, verrijking, macht – deze krachten trekken ons naar de verkeerde kant.  De vastenactie roept ons op de juiste kant op te trekken. Het roept een halt toe aan de uitputting van onze grondstoffen, het leegzuigen van onze bodemrijkdommen. De economie moet in dienst staan van de mens, in respect voor de aarde. Deze weg moet leiden naar een menswaardig leven voor iedereen. Dit vereist een trendbreuk met de globaliserende winsteconomie. Ook nu zijn er contrastgemeenschappen voor nodig zoals bijvoorbeeld de occupy-beweging om op de barricade te staan en de verandering in gang te zetten.
Op dit punt  is het woedende optreden van Jezus ook een niet te miskennen protest in zijn tijd tegen het misbruik van de tempel en tegen de schandelijke uitbuiting van de arme machteloze gelovigen. Jezus is de leek die ingaat tegen het officiële establishment. De priesters en levieten zijn dan ook zeer verontwaardigd en roepen Jezus ter verantwoording. De tempel van de Joden is, voor ons christenen, de Kerk geworden. God heeft echter geen speciale plaatsen nodig om aanwezig te zijn. Hij wil wonen in het hart van de mensen die leven in Jezus’ Geest in en buiten de kerk, in en buiten godsdienstige instituten en bewegingen, ook in mensen die wij catalogeren als onkerkelijken en ongelovigen.
Dit evangelie roept ons op indien het nodig is aan ‘kerkreiniging’ te doen. De dominicanes Catherina van Siena levend in de 14de eeuw was een vrouw die niet zweeg in de kerk. Vanuit haar overtuiging trad zij onverpoosd en onverbloemd ‘kerk reinigend’ op. Op vraag van de paus uitte ze zelfs haar kritiek tot voor het kardinalen college. Vandaag moeten we ons gesterkt voelen, om als leken vrijmoedig en durvend te spreken over eventuele misbruiken en negatieve aspecten in onze kerk. Over machtsmisbruik, discriminatie van vrouwen, over het gebrek aan kerkvernieuwing in verband met hiërarchie, pastoraal en theologie. Over de bedenkelijke houding van het Vaticaan tegenover gewaardeerde baanbrekende kerkvernieuwers zoals Helder Camara, Oscar Romero, Hans Küng, Edward Schillebeeckx en de uit zijn ambt gezette Franse bisschop Jacques Gaillot. Gelukkig hebben kardinaal Godfried Danneels en onze bisschop fors gereageerd tegen het risico voor een terugkeer naar de tijd van voor het concilie. Moeten we onze oproep tot  verandering niet sterker laten horen? Moeten de stereotype denkpatronen niet worden bijgestuurd aan de maatschappelijke realiteit waar  nieuwe samenlevingsvormen geaccepteerd en gewaardeerd worden, waar er een humane visie op seksuele beleving kan gepromoot worden, waar de leken erkend worden in hun rol en waar kan nagedacht worden over de hernieuwde beleving van het priesterambt en –celibaat?  Waar er op een open manier nagedacht wordt over de toekomst van onze parochiegemeenschappen en onze kerken.
Een gekende leuze in kerkelijk kringen zegt: ‘Ecclesia semper reformanda’, de kerk moet zich steeds hervormen. Jezus protesteerde tegen de kerkelijke wantoestanden in zijn tijd. Paulus zegt het ons met de woorden: ’ Blus de geest niet uit’. Vanuit de Geest van Jezus Christus, trouw aan het evangelie, moeten we  onze kritische stem laten horen. We kijken in deze  ook vol verwachting uit naar de visietekst rondom de zeven knooppunten, mede gebaseerd op veel input vanuit de basis, die bisschop Bonny in de tweede helft van dit jaar zal uitbrengen.
Graag wil ik afsluiten met twee uitspraken van de verguisde bisschop Gaillot die op kernachtige wijze deze homilie kan samenvatten:
• de wet is ondergeschikt aan het leven,  God staat altijd aan de kant van het leven en de liefde.  
• onrecht moet voor gelovigen een provocatie zijn. Als de Kerk niet dient, dient ze tot niets.

Rik Wyffels