Allerheiligen Het nieuwe Jeruzalem

Kerk en secularisatie 1 november '21 – B

Aan het einde van de eerste eeuw kwam het Boek 'Apocalyps',  'Openbaring,' tot stand. Het wordt toegeschreven aan de langst overlevende apostel Johannes,  'de leerling die Jezus liefhad'.

Ruim  tweeduizend jaar later schrijft Kardinaal De Kesel een boek: 'Geloof  & godsdienst in een seculiere samenleving'.

Kunnen we die twee boeken misschien  naast elkaar lezen? 

De boodschap van Jezus was niet simpel: het verhaal brengen van een gekruisigde die leeft! Toch vond het ingang, al was er ook tegenstand; Al vlug viel Stefanus als eerste martelaar, en  de apostel van de heidenen Paulus had, toen hij op weg naar Damascus met Jezus geconfronteerd werd, al een verleden als christenvervolger!. Hij en Petrus vielen later als martelaren in Rome. En bij de vervolgingen onder keizer Domitianus was Johannes verbannen naar het eiland Patmos.

Het was dus lang niet alles rozengeur en maneschijn! In die situatie maakt Johannes zich zorgen en daarom schrijft hij zijn brief 'Aan de zeven kerken van Asia'. Nu ze door de vervolgingen wat teruggeplooid moeten leven, wil hij ze bemoedigen. Hij maakt daarbij een balans op: sommige kerken doen het vrij goed in die troebele tijden, andere zijn wat verslapt en flauw in hun aanpak: die wijst hij terecht. 'Waren jullie maar koud of warm, maar jullie zijn zo'n lauwe volgers van Jezus!

Om ze te bemoedigen schildert hij een tafereel van de hemelse liturgie: de verheerlijking van het Lam, zoals op het altaarstuk van onze gebroeders Van Eyck.

Een menigte die niemand tellen kan staat in witte gewaden rond de troon van het Lam. 'Dat zijn degenen die komen uit de grote verdrukking en die hebben hun klederen wit gewassen in het bloed van het Lam'. Het visioen van het hemelse Jeruzalem dat neerdaalt en waar God voortaan   bij zijn mensen zal wonen, Hij zal hun tranen drogen en er zal geen pijn meer zijn want alle leed is dan geleden.

Dat, wil Johannes zeggen, dat is waar wij naar op weg zijn. Wat er ons ook overkomt, God laat zijn volk niet in de steek,  God heeft het laatste woord!

Kardinaal de Kesel wil inzicht geven in onze tijd om die te kunnen begrijpen. Ook hier is lang niet alles rozengeur en maneschijn!

De tijd van het ene christelijke westen, de ene christelijke cultuur is voorbij, we leven in een geseculariseerde wereld waar  godsdienst wordt gezien als een privézaak,  iets voor achter de voordeur van je huis. Er zijn ook fouten gemaakt,  die lang kunnen nawerken. De kerk is ook mensenwerk maar dat is geen reden om fouten te vergoelijken. en corona heeft ervoor gezorgd dat de kerken gesloten waren, dat was niet meer gebeurd sinds de Franse revolutie...  

Bij de opkomst van de verlichting en het modernisme had de kerk zich teruggeplooid op zichzelf in een verdedigende houding. Dat had ook het Vaticanum I getekend: een reeks veroordelingen van leerstellingen, veiligheid zoeken binnen de eigen vesting.

Paus Johannes XXIII zag het anders toen hij opriep voor een nieuw Vaticaans concilie; een pastoraal concilie, geen veroordelingen, maar onze plaats innemen in die veranderende wereld, de ramen op  opengooien.

Zo ziet ook Kardinaal de Kesel het: ook in  een geseculariseerde wereld hebben wij als Kerk een boodschap te brengen, moeten wij aanwezig  zijn.

Wetenschap en kennis kunnen ons veel leren  en ons ver brengen, maar kunnen geen zingevend antwoord geven op problemen die op ons afkomen. Voor een antwoord op de vraag: hoe geef ik zin aan mijn leven en aan mijn engagement in  de samenleving  moet ik elders op zoek gaan. Er is meer onder de hemel dan wat tastbaar en voelbaar en meetbaar is. 

Hoe vinden wij als gelovigen onze weg in  die plurale samenleving? Wij mogen gewettigde verwachtingen hebben op  godsdienstvrijheid en de persoonlijke beleving ervan.

Onze boodschap is er een van menselijkheid: God die mens geworden is en op zoek is naar ons, Hij roept ons op om bewust mee te werken aan een menselijke wereld, om mensen samen te brengen in  goede verstandhouding en dialoog met respect voor, ieders achtergrond,  vorming en overtuiging.

Johannes riep een beeld op van het einddoel, waar onze weg  naartoe leidt. Kardinaal de Kesel tekent ons een reisweg, een programma om op weg te gaan samen met anderen. 

Maar beiden leggen zij de nadruk op het vertrouwen dat wij in Gods handen zijn.

Bert Taymans